W spotkaniu wzięli udział przedstawiciele nadleśnictw: Kozienice, Zwoleń i Dobieszyn, których lasy położone są na terenach zagrożonych inwazją chrabąszczowatych (chrabąszcz majowy i chrabąszcz kasztanowiec). Obecni byli także przedstawiciele biura radomskiej dyrekcji LP oraz Zespołu Ochrony Lasu w Radomiu. Omówiono przygotowania do akcji ograniczania liczebności szkodnika, w tym zakres i harmonogram prac, sprawy techniczne i logistyczne związane z użyciem samolotów i środka chemicznego, tak by oprysk był jak najbardziej skuteczny, przy minimalizacji szkód dla środowiska. Przedyskutowano także sprawy uzyskania wymaganych prawem uzgodnień i akcji informacyjnej skierowanej do społeczeństwa.

Zagrożenie ze strony chrabąszczy na terenie RDLP w Radomiu notowane jest od wielu lat, a stopień zagrożenia jest corocznie przez leśników monitorowany. Szkody wyrządzają głównie pędraki, które żerują w glebie zjadając korzenie roślin zielnych i drzew. Szkody są tym większe im starsze i większe są pędraki. W przypadku masowego pojawu, który obserwowany jest od wielu lat powoduje to duże zagrożenie dla stanu i trwałości lasu, tym większe im młodszy jest las. Przyczynia się też do sukcesywnego osłabiania drzewostanów, co sprzyja podatności na inne choroby i szkodniki np. grzyby pasożytnicze lub owady.

Na terenie nadleśnictw nadzorowanych przez RDLP w Radomiu (23 jednostki) mamy do czynienia z różnymi szczepami chrabąszczy, w tym głównym i pobocznymi na tym samym terenie. W związku z tym pomimo, że cykl rozwoju chrabąszcza jest 4-letni (od zniesienia jaja, poprzez kolejne stadia rozwojowe pędraków żerujące na korzeniach drzew i innych roślin, aż do przepoczwarzenia w dorosłego owada) to zagrożenie jest coroczne, choć ze zmiennym nasileniem. Jest ono zróżnicowane w poszczególnych nadleśnictwach, obecnie najbardziej zagrożone są drzewostany na terenie nadleśnictw Ostrowiec Świętokrzyski oraz Kozienice. Ze względu na przewidywaną w tym roku rójkę (4 rok cyklu rozwoju) na terenie Puszczy Kozienickiej i Stromieckiej konieczne jest intensywne ograniczenie liczebności szkodnika.

Źródło: Zespół Ochrony Lasu w Radomiu

Zabieg chemiczny jest niezbędny ze względu na krytyczne zagrożenie trwałości lasu na obszarze opanowanym przez populację chrabąszczy i zagrożenie ekspansją na dalsze obszary leśne. Obserwacje terenowe z poprzednich lat potwierdziły wysoką skuteczność zabiegu i znaczące ograniczenie populacji szkodnika po oprysku. Zmniejszenie ilości dorosłych chrabąszczy przed złożeniem jaj przekłada się na zmniejszenie szkód w nasadzeniach młodego lasu tzw. uprawach, a także starszych drzewkach tworzących tzw. młodniki do poziomu pozwalającego na uzyskanie trwałego odnowienia lasu.

Na spotkaniu została omówiona potrzeba weryfikacji powierzchni przewidzianych do oprysków, która obecnie wynosi 13 tys. ha, w tym ponad 12 tys. ha do oprysku lotniczego (najwięcej – ponad 7 tys. Nadleśnictwie Kozienice, niecałe 4 tys. ha w Nadleśnictwie Dobieszyn i 1 tys. ha w Nadleśnictwie Zwoleń), oraz łącznie blisko tysiąc ha do oprysku naziemnego. Powierzchnie ustalono w oparciu o wieloletnie obserwacje, stwierdzone szkody w uprawach oraz badanie zapędraczenia gleby przyjmując bufor 2 oddziałów leśnych od miejsc, w których odnaleziono w dużych ilościach pędraki chrabąszczowatych lub zaobserwowano rójkę. Ograniczenie populacji przy gradacyjnym występowaniu jest konieczne także w rezerwatach przyrody, ze względu na zagrożenie dla samego obszaru chronionego. Ustalono, że w związku z tym zostaną wykonane uzgodnienia z Regionalną Dyrekcją Ochrony Środowiska w Warszawie odnośnie powierzchni w rezerwatach przyrody. Powierzchnia objęta zabiegami zwalczania zostanie zweryfikowana przed ostateczną kwalifikacją do zabiegu podczas obserwacji rójki chrabąszczy tj. wylotu osobników (kwiecień/maj).

Zwalczanie chrabąszczy nie jest łatwe. Niezwykle istotny jest czas oprysku. Potwierdza to Przemysław Jakubiński z Zespołu Ochrony Lasu w Radomiu: – W momencie, gdy stwierdzimy, że jaja obecne w odwłokach samic są dojrzałe, w ciągu 14 dni należy wykonać oprysk, od tego zależy powodzenie zabiegu. Związane jest to z tym, że zwalczane są nie tylko tzw. imago, czyli osobniki dorosłe, ale chodzi o ograniczenie populacji w ogóle, czyli wykonanie oprysku zanim samice złożą jaja. Proces monitoringu zjawiska i dochodzenia do momentu zabiegu są niezwykle istotne, przewidujemy, że będzie to w okolicach początku maja. Być może uda się osiągnąć podobne ograniczenie wielkości populacji jak w 2015 roku, kiedy trafiono w odpowiedni moment i zastosowano adekwatne środki – dodaje Jakubiński.

Leśnicy przewidują, że akcja zwalczania chrabąszcza będzie kosztowała 3,5 mln zł. Znaczną część pokryje tzw. fundusz leśny, który tworzony jest przez wszystkie nadleśnictwa w kraju właśnie po to, by m.in. finansować duże, kosztowne przedsięwzięcia takie jak ograniczanie gradacji szkodliwych owadów.

*****

Monitoring zagrożenia ze strony chrabąszczy prowadzony jest wspólnym wysiłkiem leśników z nadleśnictw nadzorowanych przez RDLP w Radomiu, biura RDLP w Radomiu (merytoryczne wydziały, w tym szczególnie Wydział Ochrony Ekosystemów) oraz Zespołu Ochrony Lasu w Radomiu, który jest specjalistycznym zespołem doradczo-opiniodawczym z zakresu ochrony lasu działającym w strukturach Dyrekcji Generalnej Lasów Państwowych (badania, analizy, prognozowanie zagrożenia, ustalanie postępowania co do zagrożonych drzewostanów i planowanie zabiegów zwalczania). W działaniach ogromną rolę odgrywa tzw. metoda integrowanej ochrony drzewostanów, gdzie łączy się wiele metod ochrony lasu, a zwalczanie chemiczne traktowane jest jako ostateczność. Ważną rolę odgrywa profilaktyka i monitoring.